Artiest info
Website
CC OUDERGEM - 20/11/12 recensie

Wat waren ze op dreef, daar in het CC van Oudergem, die dinsdag 20 november! Habib Koité en Eric Bibb brachten met slagwerker Mama Kone een puntgaaf concert, even hartverwarmend als hoogstaand, opgebouwd rond het repertoire van hun gezamenlijke project. Het verslag hiervan leest u in de sectie 'LIVE'. Zelden was een cd-titel er zo 'boenk' op: 'Brothers In Bamako' is een ode aan de muziek-met-wortels, het ontdekken van de eigen roots en een veelbelovende vriendschap... Rootstime was het dus aan zichzelf verplicht om de protagonisten aan de tand voelen over het hoe en het waarom van dit schitterende samengaan. Dat werd een ontspannen babbel in de ondergrondse backstage van het CC...

Het optreden ging door niet ver van waar de cd ontstond, in de lokalen van label Contre-Jour. Die op het gebied van wereldmuziek (in het bijzonder Afrikaanse muziek: Dobet Gnahoré, Trio 3MA, Gangbé Brass Band ... ) actieve firma houdt zich al bijna twee decennia bezig met Malinees zanger, gitarist en componist Habib Koité, die furore maakte met zijn formatie Bamada (= koosnaam van de inwoners van de hoofdstad van Mali, Bamako) Een ontmoeting met New Yorkse bluesman Eric Bibb lag niet voor de hand. Het lot hielp gelukkig een beetje. Bibb is lid van een erg muzikale familie: vader Leon Bibb was een bekend zanger, Eric mag 'nonkel' zeggen tegen John Lewis van het ontbonden maar erg invloedrijke Modern Jazz Quartet, en als jongeman kwam hij in contact met lieden als Bob Dylan, en later ook een zielsverwante als Taj Mahal. Een vriend van de familie was Paul Robeson. Deze was een veelzijdig man: baszanger ('Old Man River'), atleet, kunstenaar en politiek activist, die ageerde tegen racisme en het opnam voor de zwakkeren in de samenleving... We zouden het in het in een mengeling van Engels en Frans gevoerde gesprek echter uitsluitend over 'Brothers In Bamako' hebben.

.

Nog voor we een echte vraag hebben gesteld, zet Eric Bibb de toon: 'We had a good time making the record. We enjoyed making it', een indicatie dat het gesprek vanuit de losse pols zou gevoerd worden.

Hoe hebben jullie elkaar ontmoet?

EB: We waren beiden betrokken in de opname van de Putumayo plaat 'From Mali To Memphis', waarop de band tussen Afrika en de blues werd geëxploreerd. We deden een kleine promotoer in Californië en zo kregen we de gelegenheid om met elkaar te spelen. Ik weet van mezelf dat ik graag speel met andere akoestische gitaristen als hun aanpak speciaal is. De aanpak van Habib is erg ongewoon, ritmisch, qua textuur maar ook stilistisch. Hij is 'the king of pull off', waarbij hij de aan de frets neergedrukte snaren 'trekt' zodat ze ook zonder 'picking' aan de klankkast geluid produceren. Het geluid komt in de buurt van dat van de typisch West-Afrikaanse kora, de 21-snarige harpgitaar, een instrument waar ik erg van hou. Onze twee gitaren samen klinken als een heel orkest.

En zo ben jij, Eric, dan maar de toer opgegaan van de zovelen die West-Afrika als een verre 'voormoeder' en een inspiratiebron, Taj Mahal, Bob Brozman, Ry Cooder met aan de andere kant Ai Farka Touré, Toumani Diabaté...!

(Bescheiden als hij is, glimlacht hij, maar wacht hij zich om een straf statement te maken) Ik heb me altijd al aangetrokken gevoeld tot westelijk Afrika. Ik heb er nooit aan getwijfeld dat mijn wortels daar liggen, dat zij 'mijn' volk zijn. Daar had ik geen wetenschappelijk bewijs voor nodig, al is dat er intussen wel (NVDR: hij bedoelt wellicht dat men DNA-onderzoek verrichtte) Ik wist het gewoon. Ik zing in de opener over 'Bamako, a place I always wanted to be'. Dat si dus gene boutade...

Hoe heb jij dat ervaren, Habib?

Onze ontmoeting was wat je noemt sympathiek. Ik werd al snel geïntroduceerd bij zijn familie en ontmoette zijn tweelingzuster. Familiebanden, daar is men in Afrika gevoelig: het is een teken van aanvaarding, als je in die andere familie opgenomen wordt. Ach, het klikte gewoon.

De cd opent met 'On My Way To Bamako', dat bijna als een kinderliedje klinkt...Je neuriet of zingt het meteen mee, maar het is niet simplistisch.

EB: Dat beschouw ik als een compliment. Het is inderdaad 'quite like a child's song', al dacht ik vooral aan de Afrikaanse high life, waar men een eenvoudige melodie koppelt aan een lekker gesyncopeerd ritme.

In het cd boekje zie je enkele kleine kinderen die bij jullie staan in de straten van bamako, terwijl Eric gitaar speelt en Habib de banjo...

HK: Het is bijna niet te geloven maar terwijl we aan het spelen waren, kwamen er plots drie kleine meisjes af in hetzelfde gele jurkje... het is een echte drieling, die daar toevallig langskwam!

Verdikkie, we zien het nu ook! Alsof het zo geprogrammeerd was...

EB: Ik schreef 'On My Way To Bamako' in mijn hotelkamer, de avond voor mijn afreis naar Mali. De zinsnede 'Gonna leave behind the ice and snow' is niet overdreven: ik zat immers in Helsinki, waar het op dat moment guur weer was. Het voelde als 'thuiskomen', vandaar 'It's gonna feel like comin' home'...

Meteen daarachter staat 'L.A.', het antwoord van Habib op de opener... 'L.A.' is een meezinger, gezongen in het Bambara, die je toch goed kan volgen door de namedropping en door het Engelse refrein (NVDR: een uur later zou de song een onweerstaanbaar hoogtepunt blijken in de set)...

HB: Toen we naar Californië reden, stopten we aan een baancafé, trouwens opengehouden door een... Belg. De spanning werden gebroken door enkele glazen tequila. Vandaar 'One shot, two shot, three shot, four shot, five... Tequila make me happy...'Op mijn beurt voelde ik me 'thuiskomen'. Het bleek trouwens dat in Californië alles was zoals thuis, anders maar hetzelfde. Dat zing ik in het lied, dat ik in het Bambara zing.

Het volgende 'Toumani Kelen/Needed Time' hebben jullie samen geschreven. Het idee van 'tijd' staat er niet voor het laatst in. Wat bedoelen jullie daarmee? Ik stel de vraag, omdat van de Engelse uitleg in het boekje enkel de zanglijn 'Now is the needed time' overblijft. Precies daardoor wordt die zo prnagend...

EB: Als je de wereld rondreist zoals wij dan kom je onvermijdelijk tot de vaststelling dat de planeet haar evenwicht helemaal kwijt is. Het milieu verloedert aan een razend tempo, de relaties tussen vele volkeren zijn op zijn zachtst uitgedrukt gespannen. De problemen zijn ernstig, diep geworteld en niets of niemand lijkt daar een rem op te kunnen plaatsen. Toch is ingrijpen levensnoodzakelijk. We hebben meer tijd nodig om een oplossing te vinden, want het is werk van lange adem.

Er is, lijkt ons, vooral veel slechte wil...

EB (steekt de hand in eigen boezem): De States hebben geweigerd het belangrijke Kyotoverdrag te ratificeren. Dat getuigt van een enorme arrogantie en komt neer op het schieten in je eigen voet.

(We besluiten allemaal: 'It's all about the money')

Het gezamenlijk gepende 'Tombouctou (Le Puits de l'Espoir)' heeft iets van John Lee Hooker. Die stad, die we eerder als 'Timboektoe' uitspreken, heeft voor ons westerlingen iets van een mythische plaats, ver af als in een droom, zoals Shangri-La of Utopia...

HK en EB: Wij zeggen eerder TOMbouctou in Mali and States...

HK: Deze stad in het centrum van Mali was oorspronkelijk gewoon een waterput in de Sahara, één van de zeer weinige. Het was dus de 'put van de hoop', waarrond een belangrijke stad ontstond, als knooppunt van karavanen. Ze kende alzo een grote welvaart (NVDR: vooral in de veertiende eeuw) Er was een gezaghebbend centrum voor de studie van de islamitische godsdienst, het recht en de geschiedenis. en het is nog altijd een islamistisch bedevaartsoord: een of twee maal in het jaar komt men er om te bidden, in de trant van Mekka.

'We Don't Care' is op het eerste zicht geen uitspraak die met jullie verbonden kan worden...
EB: Natuurlijk niet... Integendeel! We wilden gewoon een opsomming geven van de verschillende vormen van onverschilligheid die allerlei wantoestanden en vormen van misbruik veroorzaken. Het is nooit genoeg en de kloof tussen arm en rijk wordt er alleen maar groter door.

Het wonderlijk mooie 'Send Us Brighter Days', opnieuw samen geschreven, klinkt als een gebed, dat opnieuw om tijd smeekt...

EB: Het IS ook een gebed, in Engels en Frans. 'Send us if you please more time' en 'Envoyez-nous, s'il vous plaît, plus de temps'...

We vergeten om vragen te stellen over 'Nani Le/Khafolé', nochtans een belangwekkend nummer. Niet alleen zit het het dichtst bij Habibs eigen roots, muzikaal en tekstueel, maar bovendien behandelt het een actueel thema de vernederende besnijdenissen. Het is nochtans een traditionele schrijnende klaagzang van een moeder die haar kind erdoor verliest, omdat ze te jong is om de vreselijke behandeling te ondergaan.

Eric, hoe kwam je op het idee voor de tegenstellingen in 'With My Maker I Am One'?

EB: De meeste mensen zijn bang van hun donkere duistere zijde, die we nochtans allemaal bezitten. Ze ontkennen het bestaan ervan. Nochtans maakt het deel uit van onze gehele persoon, samen met de goeie trekken. We kunnen van iemand zeggen dat hij een dief is, maar da's maar één karaktertrek; er zit ook een dief in elk van ons. Dat maakt de mensen bang. Ik vond het boeiend om tegenstrijdige activiteiten en gedragingen naast mekaar te plaatsen: 'Ik ben de dokter die de zieken geneest, ik ben de junkie die naar een shot smacht, ik ben het kind zonder thuis dat door de straten dwaalt, ik ben de filmster on het zilveren scherm.' Maar ik geloof stellig dat: 'After all is said and done, with my Maker I am one'.

(Karin Lippens:) het valt op hoe jullie mekaar gevonden hebben. De plaat klinkt niet als een opeenvolging van losse nummers, maar als één geheel. Daar is duidelijk een chemische reactie...

EB: 'Alchemy'! De idee voor de cd ontstond al in Californië, maar we zijn eerst naar Brussel gekomen, niet ver van hier, bij Contre-Jour, bij platenbaas Michel De Bock en technicus Daniel Boivin, die het hele productieproces in goede banen leidde. De cd heeft hier in Brussel vorm gekregen. Hier hebben we een aantal songs geschreven. Pas dan zijn we afgereisd naar Bamako. We gingen opnemen bij Habib thuis, maar door werken kon dat niet?. Dan zijn we maar naar het Azalai Hotel Nord Sud getrokken met de mobiele studio.

Habib kijkt raar op als we zeggen dat zijn 'Foro Bana' thematisch weg heeft van een Keltische ballade... maar het is inderdaad iets van alle tijden en volkeren...

HB: Bij ons zijn de nonkels van beide trouwers die in onderling overleg la dotte (EB: 'the dowery'), de bruidschat, bepalen. Voor wat hoort wat. De jongen krijgt de hand van de dochter van een man die als een vader was voor hem. De bruidegom komt zijn deel van de deal na: hij zaait de velden en schenkt de opbrengst aan de familie van de bruid. Nu komt hij zijn bruid opeisen... Hoe het afloopt, krijg je niet te horen... Pas encore de réponse!

De volgende instrumentaal nummer, een traditional waar je een eigen versie van hebt gemaakt, is een ode aan de godin van het water, 'Mami Wata'... Dat lijkt goed op het Engels 'Mammy Water'... Toeval?

HK: Helemaal niet! Daar is het inderdaad een verbastering van! Mami Wata wordt vereerd in heel het waterarme West-Afrika. Het nummer is alom gekend, maar het is een legendarische Malinese muzikant (NVDR: naam niet te begrijpen op de opname) die mij 'the real cool way' van spelen heeft aangeleerd. Toen ik het hem hoorde brengen, bleek dat te kloppen. WAW!

EB: 'On stage we make a mix.' Toen ik 'Mami Wata' hoorde, dacht ik aan een song die ik geschreven had, op zijn beurt beïnvloed door een oude Taj Mahal finger picking deun, 'Buckdancer's choice' (eigenlijk is dat een traditional!) Ik heb die dan zo gewijzigd dat het iets nieuw werd en heb het naar mijn zoon 'Sebastian's song' genoemd. Totaal toevallig hebben we bij een repetitie de twee door mekaar gespeeld en dat werd al even accidenteel opgenomen. In de wagen hoorde de dochter van Habib deze opname en ze zei dat we dat op deze wijze moesten spelen! Wat we nu doen.

Eric, op 'Deeper In The Well' had je al een opvallende versie van 'The Times They Are A Changin'' van Bob Dylan gezet en op 'Brothers In Bamako' brengen jullie een verstilde en vertraagde uitvoering van 'Blowin' In The Wind', met een prachtige banjo riff... Bereid je misschien een cover cd voor van songs van Bob, die jou in je jonge jaren persoonlijk een hart onder de riem stak?

EB: Dylans ouwe songs zijn niet alleen van het beste dat hij schreef, ze hebben bovendien een grote actualiteitswaarde en een universele dimensie. Het was Michel van Contre-Jour die voorstelde dat we een cover op de cd zouden plaatsen, iets ongewoon en opvallend.

De bescheiden maar heerlijke interventie op pedal steel staat op naam van iemand die ons géné Afrikaan lijkt...

EB: Haha! Olli Haavisto is inderdaad een... Fin!

Wat deed jullie besluiten tot de keuze van 'Going Down The Road Feeling Bad' als afsluiter? Misschien de toon die, zij het van ver, op jullie betrekking kan hebben: twee vrienden en tegelijk 'losers' die niet van plan zijn zich nog langer te laten ringeloren, zoals de ik persoon in de song?

EB: Het is een oeroud lied, eigenlijk een jailer song, van iemand die net de gevangenis vrijgekomen is. Dat lees je af uit 'They feed me on cornbread and peas'. Het hoeft niet te gaan om een misdadiger! In de jaren dertig en veertig eiste de overheid in de States soms zelfkanters, klaplopers en eenzame werklozen op om arbeid te verrichten. Ze werden als het ware gekidnapt en tegen hun zin aan de 'chain gang' gezet. Ze hadden dan wel een minimum om te overleven, maar anderzijds oet dat erg vernederend geweest zijn. Vandaar het 'feeling bad' en het fiere statement dat 'I ain't gonna be treated this old way'

Wellicht is het te vroeg om naar eventuele plannen voor een zeer welgekomen opvolger te vragen...

HB: Jazeker. We zijn nog te veel bezig met deze. We gaan nog uitgebreid toeren in de States en Canada. We doen een tweede toer in Duitsland, waar de respons zeer positief was. Gewoon voortdoen is de boodschap. De tijd zal uitwijzen waar dit ons zal heen leiden...

Tot slot: het opvallende logo...

EB: De titel 'Brothers In Bamako' kwam eerst. Pas daarna stelden we vast dat dit afgekort 'BIB' was, precies het stuk dat we in ons beider naam gemeenschappelijk hebben! Dat hebben we dan visueel uitgewerkt in het logo van de plaat.

Het gesprek gaat nog alle richtingen uit, omdat er nog wat tijd is en de beide heren bijzonder relaxt zijn ondanks een lange en niet altijd even vlot lopende soundcheck. Het is duidelijk dat twee verwante zielen mekaar gevonden hebben. Wat uit het woord blijkt, klinkt een uur later door in een briljant concert...

Antoine Légat